Créditos ECTS Créditos ECTS: 4.5
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 74.25 Horas de Titorías: 2.25 Clase Expositiva: 18 Clase Interactiva: 18 Total: 112.5
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Centro Facultade de Formación do Profesorado
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Sen docencia (En extinción)
Matrícula: Non matriculable (Só plans en extinción)
O obxectivo fundamental desta materia é dotar aos futuros mestres e mestras de coñecementos, recursos e habilidades para que tomen conciencia da necesidade de coñecer os referentes teóricos, conceptuais e normativos que fundamentan e regulan a dirección e xestión de institucións educativas nun contexto determinado.
Obxectivos referidos ao "saber":
- Coñecer os marcos normativos que regulan a dirección centros educativos e as súas funcións.
- Coñecer formas de colaboración cos distintos sectores da comunidade educativa e da contorna social.
- Coñecer os modelos e referentes teóricos que fundamentan a dirección e xestión de institucións educativas.
- Construír o coñecemento do campo da dirección e xestión de centros desde distintas concepcións e perspectivas que contribúan á configuración do estado actual da cuestión e da investigación neste campo.
Obxectivos referidos ao "saber facer":
- Examinar as características específicas do exercicio da dirección en diferentes contextos.
- Identificar, formular e facer propostas de solución de problemas propios da dirección de centros educativos, mediante a selección e uso das fontes e datos pertinentes.
- Analizar os significados do liderado no exercicio da dirección.
Obxectivos referidos ao "saber ser":
- Adquirir habilidades e actitudes facilitadoras desta función: capacidade para o traballo en equipo, saber tomar decisións, habilidades para negociar, análises de conflitos, xestión de reunións, etc.
- Aproximarse ao funcionamento dos centros escolares de forma reflexiva e crítica.
- Desenvolver hábitos de traballo individual e de equipo, de esforzo e responsabilidade, así como actitudes de confianza, sentido crítico e iniciativa persoal.
- Participar nas propostas de mellora nos distintos ámbitos de actuación que se poidan establecer nun centro escolar.
TEMA I. Enfoques en Organización Educativa: os distintos modelos.
TEMA II. A escola como organización: características e dimensións.
TEMA III. Marco normativo, estruturas e mecanismos de funcionamento dos centros escolares.
TEMA IV. Características específicas dos centros de Educación Primaria.
TEMA V. A función directiva nas institucións educativas. Modelos, estilos de dirección e liderado educativo.
TEMA VI. O clima organizacional da escola.
TEMA VII. Xestión e calidade nos centros de Educación Primaria
BIBLIOGRAFÍA BÁSICA:
- BernalL, J.L. (2006): Comprender nuestros centros educativos. Perspectiva micropolítica. Zaragoza. Edit.: Mira.
- Bolívar, A. (2012). Políticas actuales de mejora y liderazgo educativo. Málaga: Aljibe.
- Canton, I. y Pino, M. (2014). Organización de centros educativos en la sociedad del conocimiento. Madrid. Alianza Editorial.
- Fernandez Serrat, M. L. (2002). Dirigir centros educativos. Granada: GEU.
- González Soto, A.P. (2011). Evaluación para la mejora de los centros docentes: construcción del conocimiento. Las Rozas: Wolters Kluwer Educación.
- Hargreaves, A. y Fullan, M. (2014). Capital profesional. Madrid: Morata.
- Hoyle, J. R.; English; F. W. e Steffy, B. (2002). Aptitudes del directivo de centros docentes. Madrid: Ramón Areces.
- López Yáñez, J. et al. (2003). Dirección de centros educativos. Un enfoque basado en el análisis del sistema organizativo. Madrid: Síntesis.
- Martín Moreno, Q. (2010). Contextualización de los centros educativos en su entorno. Madrid: Sanz y Torres.
- Santos Guerra, M. A. (2010): El proyecto de centro: Una tarea comunitaria, un proyecto de viaje compartido. En Vázquez Recio, R. (2013). La dirección de centros: gestión, ética y política. Madrid: Morata.
- Vera, J. M.; Mora, V. y Lapeña, A. (2006). Dirección y gestión de centros docentes: guía práctica para el trabajo diario del equipo directivo. Barcelona: Graó.
- VV.AA. (2010). Monográfico Liderazgo educativo. Organización y gestión educativa.
BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA:
- Antúnez, S. (2003) ¿Mejorar la dirección? ¡Cambiemos las rutinas! Aula de Innovación Educativa, Pp. 123-124.
- Antúnez, S. (2000). La acción directiva en las instituciones escolares. Barcelona: ICE-Horsori.
- Ball, S. (1989). La micropolítica de la escuela. Hacia una teoría de la organización escolar. Barcelona: Paidós/MEC
- Bolívar, A. (2010). El liderazgo educativo y su papel en la mejora: una revisión actual de sus posibilidades y limitaciones. Psicoperspectivas. Individuo y Sociedad, 9 (2), Pp. 9-33.
- Echavarría, X. y Borrell, E. (2001). La Planificación y autoevaluación del trabajo de los directivos de centros docentes. Barcelona: CissPraxis.
- Essomba, M. A. (2006). Liderar Escuelas interculturales e inclusivas. Barna: Graó.
- Fernández Díaz, M.J.; Álvarez Fernández, M. y Herrero Toranzo, E. (2002). La Dirección Escolar ante los retos del Siglo XXI. Madrid: Síntesis.
- Gairín, J. y Casas, M. (Coord.) (2003): La calidad en educación. Barcelona, Praxis.
- Hargreaves, A. y Fink, D. (2008). El liderazgo sostenible: siete principios para el liderazgo en centros educativos innovadores. Madrid: Morata.
- López Yañez, J. (2005): La ecología social de la organización: una perspectiva educativa. Madrid: La Muralla.
- Santos Guerra, M. A. (Coord.) (2009). Escuelas para la democracia. Cultura, organización y dirección de centros escolares. Madrid: Wolters Kluwer.
- Santos Guerra, M. A. (2000). Dirección escolar e innovación educativa. Madrid: Educación XXI, (2).
- VV.AA. (2000). Liderazgo y organizaciones que aprenden. Bilbao: ICE Universidad de Deusto.
REVISTAS:
- Cuadernos de Pedagogía. CISSPRAXIS. http://www.cuadernosdepedagogia.com/
- Organización y Gestión Educativa. Feae. http://www.oge.net/
- Revista Galega de Educación. Consellería de Cultura e Educación.
- Revista Innovación Educativa. USC. http://www.usc.es/revistas/index.php/ie
COMPETENCIAS XERAIS:
G.2. Deseñar, planificar e avaliar procesos de ensino e aprendizaxe, tanto individualmente como en colaboración con outros docentes e profesionais do centro.
G.4. Deseñar e regular espazos de aprendizaxe en contextos de diversidade e que atendan á igualdade de xénero, á equidad e ao respecto aos dereitos humanos que conformen os valores da formación cidadá.
G.6. Coñecer a organización dos colexios de educación primaria e a diversidade de accións que comprende o seu funcionamento. Desempeñar as funcións de tutoría e de orientación cos estudantes e as súas familias, atendendo as singulares necesidades educativas dos estudantes. Asumir que o exercicio da función docente ha de ir perfeccionándose e adaptándose aos cambios científicos, pedagóxicos e sociais ao longo da vida.
G.7. Colaborar cos distintos sectores da comunidade educativa e da contorna social. Asumir a dimensión educadora da función docente e fomentar a educación democrática para unha cidadanía activa.
COMPETENCIAS ESPECÍFICAS:
E.8. Coñecer os fundamentos da educación primaria.
E.10. Coñecer a evolución histórica do sistema educativo no noso país e os condicionantes políticos e lexislativos da actividade educativa.
E.18. Participar na definición do proxecto educativo e na actividade xeral do centro atendendo a criterios de xestión de calidade.
E.22. Relacionar a educación co medio, e cooperar coas familias e a comunidade.
COMPETENCIAS BÁSICAS:
B.2. Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo.
B.3. Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética.
B.4. Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado.
COMPETENCIAS TRANSVERSAIS:
T.1. Coñecemento instrumental dunha lingua estranxeira.
T.2. Coñecemento instrumental da lingua galega.
T.3. Coñecemento instrumental das tecnoloxías da información e da comunicación.
A metodoloxía do proceso ensino-aprendizaxe empregará unha combinación de clases expositivas e interactivas cunha metodoloxía activa e participativa, xunto co traballo autónomo e o autoaprendizaxe. As distintas actividades formativas repartiranse entre un horario presencial obrigatorio, que corresponde ás clases expositivas e interactivas, e un horario non presencial que implica o traballo autónomo por parte do alumnado.
As sesións expositivas en gran grupo inclúen clases de natureza explicativa, dirixidas a introducir e explicar os aspectos xerais dos temas, aclarar os conceptos máis significativos e achegar unha visión global dos contidos dos distintos bloques, todo iso coa finalidade de achegar as bases teóricas necesarias para outro tipo de traballos posteriores da materia, tanto teóricos como prácticos. Empregaranse materiais de apoio didáctico para facilitar o seguimento e comprensión do contido por parte do alumnado (presentacións multimedia, material audiovisual, recursos en rede, etc.).
As sesións en grupo mediano (grupo interactivo) inclúen sesións nas que se trata de profundar nos aspectos concretos das sesións expositivas, mediante a lectura e comentario de documentos, o establecemento de relacións conceptuais, propiciar a transferencia da teoría á práctica, a elaboración e presentación de informes, a elaboración de mapas conceptuais, a formulación de dúbidas, o estudo de casos, os vídeos, a planificación de traballos e actividades prácticas, os debates e a exposición de traballos individuais ou de grupo. Todas estas actividades estarán encamiñadas a desenvolver o traballo independente e de carácter crítico, as actividades de carácter grupal e a toma de decisións, a procura e o manexo da información.
Nas sesións de grupo pequeno (grupo de titorías) trátase de dar resposta á resolución de problemas, conflitos e dúbidas que poidan xurdir en relación coa elaboración dos distintos traballos e prácticas que se propoñan. Por tanto, estas sesións estarán especialmente encamiñadas á supervisión dos traballos de grupo.
As sesións de titoría ordinarias dedicaranse, fundamentalmente, a atender as necesidades individuais de cada alumno.
Teranse en conta obrigatoriamente os intervalos da porcentaxe que se establece na ficha de cada materia no plan de estudos. Atenderase, por tanto, aos seguintes elementos da avaliación:
1 - ALUMNADO ASISTENTE
A- Participación na aula, cun peso do 10%.
Instrumentos de avaliación: Control de asistencia, rexistro de participación e observación.
Indicadores/orientacións para a avaliación: A puntuación total deste apartado será alcanzada por aqueles alumnos que asistan asiduamente a clase e que participen de forma activa, coa actitude adecuada, nas dinámicas que se propoñan.
Controlarase a asistencia nas sesións presenciais obrigatorias, que así se marquen. O alumnado debe ter, polo menos, o 80% das asistencias para considerarse a súa cualificación neste apartado.
B- Probas específicas, cun peso do 30%.
Instrumentos de avaliación: exame/traballo académico final.
Indicadores/orientacións para a avaliación: Realizarase un exame final na data estipulada para tal fin, no que se avaliarán vos coñecementos adquiridos polo alumno ao longo do curso, cunha combinación de preguntas curtas e tipo test. Este exame poderá ser substituído por un traballo académico negociado co alumnado a inicio do cuadrimestre.
Para aprobar a materia, será preciso alcanzar neste apartado un mínimo do 15% (1,5 puntos)
C- Informe escrito e outras producións, cun peso do 50%.
Instrumentos de avaliación: Portafolios de actividades prácticas.
Indicadores/orientacións para a avaliación: Serán explicados pola Profesora a inicio das sesións da materia.
Para aprobar a materia, será preciso alcanzar neste apartado un mínimo del 25% (2,5 puntos)
D- Presentacións orais, cun peso do 10%.
Instrumentos de avaliación: Exposicións de lecturas e traballos.
Indicadores/orientacións para a avaliación: neste punto serán valoradas as exposicións que se soliciten ao alumnado.
2- ALUMNADO NON ASISTENTE
O alumnado que, polas razóns que sexa, non alcance un mínimo do 50% nas sesións presenciais obrigatorias non poderá presentar traballos nin participar nas presentacións orais. Os alumnos que se atopen nesta situación deberán acudir ao exame final da materia.
3- ALUMNADO CON DISPENSA DE DOCENCIA
A- No prazo máximo dunha semana desde a concesión de dispénsaa pola Xunta de Facultade, deberá poñerse en contacto coa profesora responsable da materia. Non facelo así, pode supor o non poder participar dun sistema de avaliación alternativo.
B- Deberá asistir a aquelas sesións da materia que, polo seu contido e/ou metodoloxía, non poden ser traballadas de maneira autónoma. Indicaráselle na primeira toma de contacto cales son esas sesións.
C- Proporcionaráselle un Plan de Traballo alternativo diferenciado do alumnado non asistente. Concretarase nesa primeira semana unha vez concedida dispénsaa.
D- O exame obrigatorio será diferente ao dos alumnos asistentes, aínda que manterá o mesmo peso na avaliación final.
4. POSIBILIDADES DE RECUPERACIÓN
O alumnado que non supera a materia no período ordinario, pode atoparse nunha das seguintes circunstancias na oportunidade de xullo:
A. Si no período ordinario asistiu ao 80% das sesións presenciais e ten cualificación no catro apartados da avaliación, debe presentarse unicamente ao exame final en xullo. Neste caso, manterase as cualificacións do período ordinario e a súa proporcionalidade.
B. Si no período ordinario, non se obtivo cualificación nalgún do catro apartados, participará da mesma proba final de xullo que o alumnado que se sitúa no caso anterior, pero a súa cualificación será, como máximo de 7 puntos, e deberá obter un mínimo de 5 puntos para aprobar a materia. Neste caso, non se terán en conta as cualificacións de traballos que o alumno/a puidese ter realizado durante o curso, nin se admitirán outro tipo de traballos.
C. No caso de que un alumno/a suspenda a materia na oportunidade de xullo, nas convocatorias de anos sucesivos ten a opción de ser avaliado segundo as condicións que se establecen no apartado A ou no apartado B. En calquera caso, esta decisión comunicarase ao docente na primeira quincena do curso.
Outras cuestións relacionadas co sistema de avaliación serán comentadas e aclaradas co alumnado nos primeiros días de clase.
Actividades en gran grupo: Expositivas 18 horas.
Actividades en grupo mediano: Interactivas 18 horas.
Titoría: 2,25 horas.
Actividades e traballo autónomo do alumno/a: 74,25 horas.
HORAS TOTAIS: 112,5 horas.
Ter superadas as materias relacionadas coa organización e coñecemento do sistema educativo e as Prácticas Escolares I e II
Traballar e participar activamente nas diversas actividades propostas, tanto dentro coma fóra da aula. A aula enténdese como un espazo para a construción de coñecementos, mediante a interacción entre os participantes.
En particular, recoméndase:
-Unha lectura detida, reflexiva e crítica do programa da materia nos seus diversos apartados.
-Realizar e presentar nos prazos que se establezan as actividades asociadas á dinámica de clase, de modo individual e/ou en grupo.
-Realizar lecturas complementarias de libros e revistas especializadas, recomendadas polo/a profesor/a, que posibiliten unha comprensión globalizada dos contidos da materia.
-Facer uso das titorías -a nivel individual ou colectivo, en pequenos grupos- que posibiliten a mellora significativa da aprendizaxe, personalizar as opcións metodolóxicas e pedagóxicas, segundo intereses, expectativas, problemáticas específicas, etc.
A USC é unha Universidade presencial, polo que, tal como queda reflectido no sistema de avaliación, é obrigatoria a asistencia a un mínimo do 80% das sesións de clase. Os alumnos e alumnas que por algún motivo non poidan asistir a clase de forma continuada deberán contar cunha dispensa de asistencia que terá que ser aprobada pola Xunta de Facultade. O alumnado que se atope nesta situación deberá ter en conta as condicións que se establecen na avaliación en relación coa asistencia ás clases.
O alumnado con Necesidades Educativas Específicas deberá ser avaliado polo servizo correspondente (SEPIU) con obxecto de poder coñecer con maior fundamento a súa problemática e garantir a igualdade de trato.
Responsabilidade medioambiental:
En relación aos traballos persoais ou de grupo que se realicen para a materia teranse en conta as seguintes indicacións:
- Evitar tapas de plástico ou outros envoltorios externos innecesarios.
- Sempre que sexa posible empregar grampas en lugar de encanutillados.
- Imprimir a dúas caras en calidade “aforro de tinta”.
- Non empregar folios en branco como separadores de capítulos ou partes.
- Evitar anexos que no teñan referencia directa cos temas desenvolvidos.
| 04.06.2021 09:00-11:00 | Grupo de exame | Aula 29 |
| 08.07.2021 11:30-13:30 | Grupo de exame | Aula 28 |