Créditos ECTS Créditos ECTS: 3
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 51 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 9 Clase Interactiva: 12 Total: 75
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Máster RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Farmacoloxía, Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
Áreas: Farmacoloxía
Centro Facultade de Farmacia
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable | 1ro curso (Si)
Que os estudantes adquiran os coñecementos necesarios sobre o sistema nervioso central ( SNC) e como se pode regular o seu funcionamento mediante a administración de diversos fármacos.
Que sexan capaces de discernir entre os distintos grupos de fármacos activos sobre o SNC, a súa aplicación en clínica e como a presenza de patoloxías asociadas poden condicionar a súa utilización.
Os estudantes utilizarán diversos modelos experimentais que reforcen os contidos vistos na docencia teórica
Bloques temáticos:
1.- Introdución ao estudo do sistema nervioso central (expositiva)
2.- Deseño experimental, experimentación básica e ensaios preclínicos (práctica)
3.- Regulación farmacolóxica do funcionamento do sistema nervioso central (expositiva)
4.- Farmacodependencia (expositiva e seminarios)
Programa clases expositivas
1.- Introdución ao estudo do sistema nervioso central ( SNC)
2.- Enfermidade de Alzheimer (EA)
3.- Enfermidade de Parkinson ( EP)
4.- Outras enfermidades neuromotoras
5.- Opioides
6.- Antiepilépticos e anticonvulsivantes
7.- Anestésicos xerais
8.- Ansiolíticos e hipnóticos
9.- Antipsicóticos
10.- Antidepresivos e antimaníacos
11.- Outros fármacos activos no SNC
12.- Farmacodependencia e abuso de substancias
Programa de clases prácticas
A: Estudos in vivo
1.- Animais de experimentación: Lexislación e capacitación para utilizar animais. Manipulación, marcado, pesada e vías de administración de fármacos.
2.- Preparación de solucións / suspensións de fármacos. Dosificación.
3.- Métodos de avaliación xeral de fármacos que poden afectar á motilidad.
4.- Métodos para a avaliación de moléculas potencialmente útiles para o tratamento da enfermidade de Parkinson ( EP) e a enfermidade de Alzheimer (EA).
5.- Métodos para a avaliación de moléculas potencialmente útiles como ansiolíticas / hipnóticas / antidepresivas / antipsicóticas / ...
6.- Técnicas de indución de lesións: Atlas e táboa estereotáxicos.
7.- Técnicas de implantación de cánulas / sondas de microdiálisis.
B: Estudos ex vivo
1.- Obtención de mostras / preparación / análise mediante HPLC/ EC de neurotransmisores e metabolitos.
C: Estudos in vitro
1.- Obtención de cultivos primarios de neuronas e astrocitos. Modelos de neurotoxicidad e cribado de moléculas con actividade neuroprotectora.
2.- Estudos espectrofotométricos de actividade encimática ( MAO e ChEs).
Programa de seminarios
1.- Opioides
2.- Cannabis
3.- Cocaína
4.- Anfetaminas e drogas de síntese
5.- Alcohol e tabaco
Bibliografía básica:
Goodman and Gilman. The Pharmacological Basis of Therapeutics. L.L. Brunton, R. Hilal-Dandan, B.C.
Knollmann. McGraw-Hill, 2018.
Farmacología fundamental. Eds. A. Velasco, L. San Román, J. Serrano, R. Martínez-Sierra, I. Cadavid.
McGraw-Hill-Interamericana, 2003. Farmacología humana. Eds. J. Florez, J.A. Armijo, A. Mediavilla. Elsevier-
Masson, 2008.
Farmacología. Eds. H.P. Rang, J.M. Ritter, R.J. Flower, G. Henderson. Elsevier – Churchill Livingstone, 2019.
Farmacología. Eds. M.J. Mycek, R.A. Harvey, P.C. Champe. McGraw-Hill, 2004.
Bibliografía específica:
Rat brain atlas in stereotaxic coordinate. Eds. G. Paxinos, C. Watson. The Academic Press, 2013.
Bases biológicas dos trastornos psiquiátricos: Uma Abordagem Translacional. Eds. F. Kapczinski, J. Quevedo, I. Izquierdo. Artmed, 2012.
Psicofarmacología Esencial de Stahl. Eds. S.M. Stahl. Aulamédica, 2014.
Blood-brain barrier: Drug delivery and brain pathology. Eds. D. Kobiler, S. Lustig, S. Aspira. Kluwer
Academic / Plenum Publishers, 2001. Brain drug targeting: The future of brain drug development. Eds. W.M.
Pardridge. Cambridge University Press, 2001.
Handbook of experimental pharmacology. Dopamine in the CNS (Volume 154/I and 154/II). Eds. G. Di
Chiara. Springer, 2002.
Neurociencia. Eds. D. Purves, G.J. Augustine, D. Fitzpatrick, W.C. Hall, A.S. Lamantia, J.O. McNamara, S. M.
Willians. Panamericana, 2015
Frontiers in Clinical Drug Research: CNS and Neurological Disorders. Eds. Atta-ur-Rahman. Bentham e-Books,
2017
Resultados de aprendizaxe e competencias:
• Coñecer o funcionamento do SNC e a súa modulación: CB6, CB7, CB8, CB9, CB10, CG1, CG2, CG3, CG4, CG5, CG7, CG8, CG9, CE1, CE2, CE4, CE5, CE10, CE13, CE14.
• Facer lectura crítica de artigos científicos: CB6, CB10, CG1, CG3, CE1.
• Avaliar, presentar e discutir resultados de investigación: CB8, CB9, CG1, CG5, CG8, CG9, CE10, CE13, CE14.
• Realizar deseño experimental e formular hipóteses: CB7, CB9, CG2, CG4, CG7, CG9, CE2, CE4, CE5.
A actividade docente realizarase de forma presencial e utilizando as plataformas oficiais da USC: USC-Virtual (Moodle) e os programas da suite Microsoft 365 ( MS Teams, Forms, etc.)
a) Clases expositivas: Expoñeranse os conceptos esenciais buscando a implicación activa dos estudantes no seu proceso de aprendizaxe. Os profesores utilizaremos distintos recursos (Campus Virtual da USC, outros recursos on- line da universidade, interuniversitarios, etc.) para presentarlles aos estudantes unha selección previa da información. Desta forma facilitaráselles aos estudantes a incorporación de nova información, a relación coa previamente adquirida, a súa fixación e, por tanto, a súa aprendizaxe significativa, o cal que contribuirá á xeración dinámica do seu propio coñecemento.
b) Seminarios: Organizaranse grupos pequenos que deberán de realizar diversos traballos / resolver casos, que se lles irán propoñendo ao longo do curso e, finalmente, presentalos na data acordada. Ao finalizar o curso o estudante estará capacitado para abordar, mediante o traballo en equipo e nun tempo especificado, a resolución de casos reais da utilización de medicamentos que actúan sobre o SNC.
c) Clases prácticas: Os estudantes serán instruídos en distintos modelos experimentais de avaliación de fármacos que actúan no SNC. Analizarán o efecto de fármacos prototipo (haloperidol, diazepam, imipramina, levodopa, etc.) útiles no tratamento de distintas patoloxías do SNC. As prácticas contribuirán a que o estudante sexa capaz de propoñer modelos experimentais válidos para descubrir o potencial efecto sobre o SNC dunha nova molécula.
Sistema de avaliación:
• Asistencia e participación/implicación: 10%. Competencias avaliadas: CB6, CB7, CB8, CB9, CB10, CG1, CG2, CG3, CG4, CG5, CG7, CG8, CG9, CE1, CE2, CE4, CE5, CE10, CE13, CE14.
• Elaboración e presentación dun traballo individual: 10%. Competencias avaliadas: CB6, CB7, CB8, CB9, CB10, CG1, CG2, CG3, CG4, CG5, CG7, CG8, CG9, CE1, CE2, CE4, CE5, CE10, CE13, CE14.
• Elaboración e presentación dun traballo en equipo: 10%. Competencias avaliadas: CB6, CB7, CB8, CB9, CB10, CG1, CG2, CG3, CG4, CG5, CG7, CG8, CG9, CE1, CE2, CE4, CE5, CE10, CE13, CE14.
• Exame teórico escrito: 50%. Competencias avaliadas: CB8, CB9, CG1, CG5, CG8, CG9, CE10, CE13, CE14.
• Exame práctico: 20%. Competencias avaliadas: CB6, CB10, CB7, CB9, CG2, CG4, CG7, CG9, CE2, CE4, CE5.
O exame final é complementario á avaliación continua e obrigatorio para todos os estudantes. A nota final global da materia obterase da suma da puntuación obtida na avaliación continua e no exame final.
Materia Optativa. Curso teórico – práctico de 3 ECTS
TRABALLO PRESENCIAL (horas)
Clases expositivas 9 h
Clase Interactiva seminarios 6 h
Clases interactivas laboratorio (ordenador/prácticas) 6 h
Exames e revisión 4 h
Total horas traballo presencial/ on- line: 25 h
TRABALLO PERSOAL DO ESTUDANTE (horas)
Estudo autónomo: 25 h
Resolución de exercicios, traballos, prácticas, etc.: 25 h
Total horas traballo persoal do estudante: 50 h
TOTAL HORAS DE TRABALLO (presencial + persoal)
25 h + 50 h = 75 h = 3 ECTS
Antes de comezar o curso recoméndase a revisión previa de conceptos fundamentais de anatomía, citoloxía, fisioloxía, fisiopatoloxía e bioquímica.
O curso estruturouse seguindo unha secuencia que facilitará a adquisición progresiva de coñecementos teóricos e de habilidades polo que é necesaria a participación do estudante ao longo do seu desenvolvemento.
O estudante terá contacto co profesorado en todo momento, xa sexa de forma presencial ou mediante a utilización de medios telemáticos como o Campus Virtual da USC (Plataforma Moodle) ou ben a suite Microsoft 365 ( MS Teams, Forms, etc.). Mediante a utilización destas ferramentas tamén poderá acceder aos contidos traballados nas clases expositivas, a resolución de dúbidas, a elaboración de traballos propostos, etc. Tamén se incluirá material complementario como esquemas, animacións, vídeos, programas de simulación, ligazóns a páxinas de interese, etc.
Profesorado que imparte a materia cos créditos dos que se responsabiliza cada un; coordinador
(en caso de varios profesores)
José Ángel Fontenla Gil (Coordinador) 2 ECTS
María Dolores Viña Castelao 1 ECTS
Idiomas nas que se imparte: Castelán/Galego/Inglés*.
* Programas informáticos de simulación farmacolóxica, esquemas docentes, páxinas web, etc.
PREVENCIÓN DA FRAUDE ACADÉMICA.
A realización fraudulenta de calquera exercicio ou proba requirida na avaliación dunha materia implicará a cualificación de suspenso na correspondente convocatoria, con independencia do proceso disciplinario que se poida iniciar contra o/a alumno/a infractor/a. Considérase fraudulenta, entre outras, a realización de traballos plaxiados obtidos de fontes de acceso público sen reelaboración ou reinterpretación e sen a debida cita de autorías e fontes.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas, será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico do estudantado e de revisión de cualificacións.
ASISTENCIA Á CLASE.
De acordo co Regulamento de asistencia a clase nas ensinanzas oficiais de grao e mestrado da Universidade de Santiago de Compostela, aprobado en Consello de Goberno con data do 25 de novembro de 2024, a asistencia a clase é obrigatoria.
USO DA CONTA RAI.
É obrigatorio que o estudantado faga uso da conta de correo RAI.
USO DA AULA VIRTUAL E ENTREGA DE TRABALLOS.
Os avisos, actividades e tarefas da materia xestionaranse a través da aula virtual. Os traballos realizados polo estudantado deberán entregarse, preferentemente tamén a través desta plataforma.
RESPONSABILIDADE MEDIOAMBIENTAL
En relación cos traballos persoais ou en grupo que se realicen para a materia, deben terse en conta as seguintes indicacións:
-Evitar tapas de plástico ou outros envoltorios externos innecesarios.
- Sempre que sexa posible, utilizar grapas no canto de encadernacións.
-Imprimir a dobre cara e en calidade “aforro de tinta”.
-Non empregar follas en branco como separadores de capítulos ou partes.
- Evitar anexos que non teñan referencia directa cos temas desenvolvidos.
PERSPECTIVA DE XÉNERO.
En atención aos criterios de igualdade de xénero no ámbito universitario, recoméndase o uso de linguaxe non sexista tanto no traballo cotián na aula como nos traballos académicos encomendados.
FERRAMENTAS TECNOLÓXICAS INSTITUCIONAIS.
É obrigatorio o uso das ferramentas tecnolóxicas institucionais: Campus Virtual, Microsoft Office 365 e outras ferramentas facilitadas pola facultade e autorizadas como ferramentas institucionais pola USC.
USO DO TELÉFONO MÓBIL.
Non se poderá utilizar o teléfono móbil na aula, agás cando se empregue como instrumento de traballo seguindo as indicacións dadas polo equipo docente, sendo o estudantado responsable das consecuencias legais e académicas que poidan derivarse do seu uso inadecuado.
PROCESO DE ENSINO-APRENDIZAXE.
Debe terse en conta que o proceso de ensino-aprendizaxe (clases/titorías) é de carácter privado. Neste sentido, enténdese que se trata dun acto de comunicación e intercambio entre o/a docente e o estudantado matriculado na materia.
PROTECCIÓN DE DATOS.
Pódese acceder á normativa de referencia “Política de Privacidade e Protección de Datos da USC” en: https://www.usc.gal/gl/politica-privacidade-proteccion-datos
Jose Angel Fontenla Gil
Coordinador/a- Departamento
- Farmacoloxía, Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
- Área
- Farmacoloxía
- Teléfono
- 881814898
- Correo electrónico
- joseangel.fontenla [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
María Dolores Viña Castelao
- Departamento
- Farmacoloxía, Farmacia e Tecnoloxía Farmacéutica
- Área
- Farmacoloxía
- Teléfono
- 881815424
- Correo electrónico
- mdolores.vina [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 16:00-17:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | 5035 Aula Informática Farmacoloxía |
| 17:00-18:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | 5035 Aula Informática Farmacoloxía |
| Martes | |||
| 16:00-17:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | 5035 Aula Informática Farmacoloxía |
| 17:00-18:00 | Grupo /CLIS_01 | Castelán | 5035 Aula Informática Farmacoloxía |
| Mércores | |||
| 16:00-17:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | 5035 Aula Informática Farmacoloxía |
| 17:00-18:00 | Grupo /CLIS_01 | Castelán | 5035 Aula Informática Farmacoloxía |
| Xoves | |||
| 16:00-17:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | 5035 Aula Informática Farmacoloxía |
| 17:00-18:00 | Grupo /CLIS_01 | Castelán | 5035 Aula Informática Farmacoloxía |
| Venres | |||
| 16:00-17:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | 5035 Aula Informática Farmacoloxía |
| 17:00-18:00 | Grupo /CLIS_01 | Castelán | 5035 Aula Informática Farmacoloxía |