Créditos ECTS Créditos ECTS: 5
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 85 Horas de Titorías: 5 Clase Expositiva: 15 Clase Interactiva: 20 Total: 125
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Máster RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Historia
Áreas: Historia de América
Centro Facultade de Xeografía e Historia
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Sen docencia (Extinguida)
Matrícula: Non matriculable | 1ro curso (Si)
XENÉRICOS
- Formar ao alumnado nos rudimentos básicos para o estudo da movilización revolucionaria latinoamericana contemporánea, tanto dende o punto de vista teórico-metodolóxico como analítico.
- Ofrecer aol alumnado os recursos suficientes como para que ó finalizaren a materia teña capacidade para xerar pensamiento propio en torno ás cuestiones estudidas.
ESPECÍFICOS
- Coñecemento das características principais da movilización socio-política revolucionaria latinoamerica e europea dende 1959.
- Coñecemento das principais teorías e escolas de pensamento en torno á cuestión, especialmente as que acaparan actualmente o debate académico e científico internacional.
- Capacidade para a análise propio da temática a partires das ferramientas facilitadas.
- Creación dun ámbito académico de debate continuado entre o estudantado, e entre este e o docente.
- Desenvolvemento da capacidade de analise, crítica e exposición razoada por parte do alumnado.
- Adquisición das competencias básicas establecidas.
Unidade 1. Introducción teórica
1.1. A violencia polítina no mundo contemporáneo
1.2. O estudo da violencia política: América Latina dende 1959
1.3. Vagas de violencia política e mobilización social
Unidade 2. Os ciclos revolucionarios en América Latina
2.1. Precedentes: esquerda, nacionalismo, revolución
2.2. Ondas de actividade revolucionaria, 1959-1996: definición
Unidade 3. Ondas de actividade revolucionaria, 1959-1996: análise
3.1. Os anos sesenta: imitación racional
3.2. As experiencias urbanas adaptación racional
3.3. As organizacións político-militares: aprendizaxe racional
Unidade 4. Balance da vaga revolucionaria
4.1. Logros, represión, derrotas
4.2. Pervivencias polític-ideolóxicas e organizativas
ALMEIDA, PAUL. Olas de movilización popular: movimientos sociales en El Salvador, 1925-2010. San Salvador: UCA Editores, 2011.
ANDERSON, Jon Lee. Che Guevara. Una vida revolucionaria. Barcelona: Emecé, 2006, 704 p.
BARTOLETTI, Julieta. Organizaciones armadas revolucionarias latinoamericanas: problemas y propuestas de análisis. Revista Pilquen, 2011, Año XIII, nº 14.
CASQUETE, Jesús: Política, cultura y movimientos sociales. Bilbao, 1998.
DEBRAY, Regis: ¿Revolución en la revolución? La Habana, 1967.
DEBRAY, Regis: La crítica de las armas, I y II. Madrid, 1975-1976.
DELLA PORTA, Donatella. Social Movements, Political Violence and the State. Cambridge: Cambridge University Press, 1995.
GONZÁLEZ CALLEJA, Eduardo: “Las oleadas históricas de la violencia terrorista: una reconsideración”, Revista de Psicología Social 24: 119-137, 2009.
GONZÁLEZ CALLEJA, Eduardo: El laboratorio del miedo. Una historia general del terrorismo: de los sicarios a Al Qa’ida, Barcelona, Crítica, 2012
GONZÁLEZ CALLEJA, Eduardo. Asalto al poder. La violencia política organizada y las ciencias sociales. Madrid: Siglo XXI España, 2017.
GOTT, Richard. Las guerrillas en América Latina. Chile: Editorial Universitaria, 1971.
GUPTA, Dipak K. Understanding Terrorism and Political Violence. The life cycle of growth, transformation and demise. London: Routledge, 2008, 304 p.
GUPTA, D. K.: “Waves of International Terrorism. An Explanation of the Process by wich Ideas Flood the World”, in J. ROSENFELD (ed.), Terrorismo, Identity and Legytimacy. The Four Waves Theory and Political Violence, London, Routledge, 2010, pp. 30-43.
GUPTA, Dipak K. Terrorism, History and Historians: A View from a Social Scientist. The Journal of American History, 2011, june, p. 95-100.
IBARRA, Pedro y TEJERINA, benjamín, Los movimientos sociales. madrid: Trotta, 1998, pp. 165-180.
LAQUEUR, Walter: Guerrilla warfare: a historical and critical study. Londres, 1988. LAMBERG, Robert: La guerrilla en América Latina. Madrid, 1999.
MARTÍ i PUIG, Salvador, Carlos FIGUEROA IBARRA (eds.): La izquierda revolucionaria en Centroamérica. De la lucha armada a la participación electoral. Madrid: Los libros de la
MARTÍN, A.; REY, E. “La oleada revolucionaria latinoamericana contemporánea, 1959-1996”. Naveg@mérica 12, 2009.
MARTÍN ÁLVAREZ, A. y E. REY TRISTÁN (eds.), Revolutionary Violence and the New Left. Transnational Perspectives, New York, Routledge, 2016.
McADAM, Dought, John D. McCARTHY, Mayer N. ZALD: Movimientos sociales: perspectivas comparadas. Madrid, 1999.
MERCIER VEGA, Luis. Las guerrillas en América Latina. La técnica del contra-estado. Buenos Aires: Paidós, 1969, 219 p.
MOSS, Robert. La guerrilla urbana. Madrid: Editora Nacional, 1972.
OIKIÓN SOLANO, Verónica; REY TRISTAN, Eduardo; LÓPEZ ÁVALOS, Martín. El estudio de las luchas revolucionarias en América Latina (1959-1996). Estado de la cuestión y repertorio bibliográfico. Zamora-Michoacán y Santiago: El Colegio de Michoacán y Universidad de Santiago de Compostela, 2014.
PEREYRA, Daniel. Del Moncada a Chiapas. Historia de la lucha armada en América Latina. Madrid: Libros de la Catarata, 1994.
RADU, Michael y Vladimir TISMANEANU: Latin American revolutionaries: groups, goals and methods. Washington, 1990.
RAPOPORT, David C. Fear and Trembling: Terrorism in Three Religious Traditions. The American Political Science Review. 1984, n° 78, p. 658-677.
RAPOPORT, David: “The Four Waves of Modern Terrorism”, in CRONIN, A. K. & J. M. LUDES (eds.), Attacking Terrorism: Elements of a Grand Strategy. Washington: Georgetown University Press, 2004, pp. 46-73.
REY TRISTÁN, E. Y A. MARTÍN ÁLVAREZ, Violencia política y movilización revolucionaria en América Latina desde 1959. Naveg@mérica 9, octubre 2012.
RIVAS, A.: “El análisis de marcos: una metodología para el estudio de las ciencias sociales”, en IBARRA, P. y TEJERINA, B.: Los movimientos sociales. Transformaciones políticas y cambio cultural. Trotta, Madrid, 1998, pp. 181-215.
RODRÍGUEZ ELIZONDO, José (1990): La crisis de las izquierdas en América Latina. Caracas: Editorial Nueva Sociedad, Instituto de Cooperación Iberoamericana, 152 pp.
ROSENFELD, Jean E. (ed.) Terrorism, Identity and Legitimacy. The four waves theory and political violence. London: Routledge, 2011, 262 p.
RYDER, Norman. “The Cohort as a Concept in the Study of Social Change”. American Sociological Review, n° 30, p. 843-861.
SAGEMAN, M., “Ripples in the Waves: Fantasies and Fashions”. En: ROSENFELD, J. E. (ed.). Terrorism, Identity and Legitimacy. The Four Waves Theory and Political Violence. London: Routledge, 2011, p. 87-93.
SEDGWICH, Mark: “Inspiration and the Origins of Global Waves of Terrorism”, in Studies in Conflict & Terrorism 30: 97-112, 2007.
TILLY, Charles: Los movimientos sociales, 1768-2008: desde sus orígenes a Facebook. Barcelona: Crítica, 2009.
TILLY, Charles: Violencia colectiva. Barcelona: Hacer, 2007.
WALDMANN, Peter y Fernando REINARES: Sociedades en guerra civil. Conflictos violentos en Europa y América Latina. Barcelona, 1999.
WALDMANN, Peter. Observaciones comparativas con respecto a los movimientos guerrilleros en la Argentina, Guatemala, Nicaragua y Uruguay. Ensayos sobre política y sociedad en América Latina. Barcelona: Alfa, 1983, p. 157-189.
WICKHAM–CROWLEY, Timothy P. “Two Waves of Guerrilla- Movement Organizing in Latin America, 1956-1990”, Comparative Studies in Society and History 2014, 56(1): 215–242.
WICKHAM–CROWLEY, Timothy P. Guerrillas and Revolution in Latin America. A Comparative Study of Insurgents and Regimes Since 1956. Princeton: Princeton University Press, 1992.
COGNITIVAS
1. Coñecemento dos contidos propios do temario
2. Achegamento ás principais características da movilización socio-política revolucionaria contemporánea en América Latina.
3. Asimilación das diversas categorías teóricas e metodolóxicas relativas ás problemáticas analizadas.
4. Capacidade para vincular a evolución histórica latinoamericana coa do resto do mundo no período.
PROCEDIMENTALIS / INSTRUMENTAIS
1. Aprendizaxe na busca e utilización da bibliografía xeral e específica recomendada polo profesor, así como dos recursos de información vinculados ás TIC’s.
2. Comprensión e manexo da terminoloxía específica para as cuestións analizadas.
3. Capacidade para a analise de fontes e recursos de información de cara á realización dun traballo escrito.
4. Capacidade de síntese e concreción para a elaboración de traballos escritos, así como manexo dos aspectos formais e de presentación.
5. Deenvolvemento de competencias discursivas para a presentación oral dol trabajo personal realizado polo alumnado.
ACTITUDINAIS
1. Achegamento a outros universos socio-políticos e culturales, fomento do seu estudo e respecto polas diferencias.
2. Sensibilidade cara a problemas centrais na historia latinoamericana que se abordan na materia.
3. Disposición cara a aprendizaxe, o traballo persoal e a lectura de cara a cumprir cos obxectivos da materia.
4. Disposición para o traballo en grupo e con responsabilidad compartida.
5. Disposición cara o debate continuo (participación na aula) e específico (a partires do traballo propio), con capacidade para o razoamento, a exposición de argumentos e a autocrítica.
DOCENCIA EXPOSITIVA
Impartida polo profesor en cada Unidade do temario. Ocupará aproximadamente o 65% das horas de clase. Nelas se abordarán as cuestión fundamentais a coñecer da materia. A través das súas explicacións, as preguntas do alumnado ou os debates que se establezan, o profesor buscará ofrecer un marco interpretativo (non descritivo) e de coñecemento axeitado que será complementado polo estudante coas lecturas recomendadas.
DOCENCIA INTERACTIVA
Desenvolverase aproximadamente no 35% das horas de clase.
O obxectivo é que os/as estudantes, a partires tanto das sesións expositivas previas como das lecturas asignadas a cada Unidade (ver Guía Docente final da materia) poidan establecer debates e reflexións sobre os contidos de cada una das unidades da materia baixo a orientación do docente.
Estes servirán dun lado para profundar na parte expositiva impartida previamente, coa clarificación das cuestiones necesarias; doutro, para desenvolver as competencias específicas, co gallo de que o estudante sexa partícipe da súa aprendizaxe e non mero receptor de explicacións teóricas.
TRABALLOS PRÁCTICOS
Cada alumno entregará un breve ensaio final que recollerá a súa comprensión acerca dos contidos da materia. Se elaborará a partires das lecturas básicas, as explicacións e debates na aula, e con apoio de bibliografía complementaria. O obxecto é reflexionar en profundidade acerca dos contidos do curso tras unha análise detallada das lecturas, elaborando unha exposición propia das ideas centrais ao tempo que unha análise persoal das mesmas.
O traballo entregarase no despacho de profesor o mércores 15 de xaneiro.
Para a avaliación se establecen tres criterios básicos:
1. Asistencia activa ás aulas.
2. Participación continuada.
3. Elaboración do ensaio final.
Segundo se describe no esquema que sigue, cada un deses aspectos ten a súa valoración particular, e en función deles se establecerá a nota final. Se entende, no caso dos dous primeiros criterios, que a asistencia debe ser plena, ou como mínimo de un 80% das horas de clase, a non ser casos excepcionais e debidamente xustificados e que impliquen un aporte do/a alumno/a extra noutros apartados e dacordo co docente.
CRITERIOS DE AVALIACIÓN
- Asistencia activa nas aulas expositivas: 30%
- Participación continuada nas aula interactivas (inclúe realización lecturas previas): 35%
- Ensaio final: 30%
Créditos ECTS: 5 (= 125 horas de traballo do/a alumno/a)
Horas de traballo presenciais (34): Horas de traballo persoal (91):
- 18 horas expositivas - Preparación de leituras e clases interactivas: 24 horas
- 12 horas interactivas - Preparación de traballo escrito final: 67 horas
- 4 horas de tutorías
En función das previsións sanitarias, e cumprindo o sinalado polo documento “Plan de continxencia para o desenvolvemento da docencia no curso 2021-2022”, aprobado polo Consello de Goberno da USC o 30/04/2021, nesta materia se artellarán as medidas necesarias para cumprir co encargo docente en calquera dos tres escenarios que se proponen:
1) Normalidade adaptada (sen restricións á presencialidade física): docencia presencial
2) Distanciamento (restricións parciais á presencialidade física): convivencia docencia presencial e a virtual
3) Peche das instalacións: docencia virtual
No caso do escenario 1, o curso se desenvolverá segundo o que se indica nesta Guía Docente. No caso dos escenarios 2 e 3 as medidas se comunicarán a través da Aula virtual, e incluirán os medios telemáticos para traballo telemático axeitados a cada escenario. Tanto a metodoloxía do curso, como as tarefas que se realicen e a avaliación, se realizarán consonte as directrices que nese caso establezca a USC e a partires da experiencia dos cursos 2019/2020 e 2021/2021. As titorías se realizarán a través de Teams, así como o seguimento das tarefas prácticas establecidas.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na "Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións".
Eduardo Rey Tristan
Coordinador/a- Departamento
- Historia
- Área
- Historia de América
- Teléfono
- 881812637
- Correo electrónico
- eduardo.rey [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Mércores | |||
---|---|---|---|
12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Aula máster Historia Contemporánea |