Créditos ECTS Créditos ECTS: 4.5
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 74.25 Horas de Titorías: 2.25 Clase Expositiva: 18 Clase Interactiva: 18 Total: 112.5
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Psicoloxía Evolutiva e da Educación
Áreas: Psicoloxía Evolutiva e da Educación
Centro Facultade de Formación do Profesorado
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
Obxectivos da materia
CONCEPTUAIS
1. Coñecer os principais criterios de intervención psicoeducativa nas diferentes dificultades da linguaxe en poden darse nas aulas.
2. Coñecer as principais estratexias xerais de intervención psicoeducativa nos problemas da linguaxe.
3. Recoñecer e comprender as pautas de intervención non formal no aula que competen ao mestre/a.
PROCEDIMENTALES
1. Desenvolver unha actitude analítica e reflexiva no ámbito da intervención psicoeducativa nos problemas da linguaxe.
2. Obter coñecementos mediante a procura, organización e análise crítica de bibliografía, fontes documentales e TICS relacionadas cos contidos da asignatura.
3. Saber aplicar os coñecementos teóricos adquiridos á realidade educativa, adaptándoos ás necesidades individuais de cada suxeito.
4. Ser capaz de xerar recursos e metodoloxías que favorezan e estimulen o desenvolvemento da linguaxe nas aulas.
5. Realizar unha exposición clara e coherente das propias ideas e formulacións, tanto ante quen posúen unha formación especializada como ante quen carecen da mesma.
6. Acadar e acreditar por parte do alumnado competencia en lingua castelá, por formar parte a materia do proxecto Competente(S) da CNL da Facultade.
ACTITUDINALES
1. Favorecer o traballo en equipo e a interacción entre os membros da comunidade educativa e a sociedade en xeral.
2. Desenvolver unha actitude empática, aberta e flexible, na que prime o valorar e respectar aos demais.
3. Deseñar e regular espazos de aprendizaxe en contextos de diversidad nos que se atenderá á igualdade de xénero, á equidad e ao respecto aos dereitos humanos que conforman os valores da formación cidadá.
Bloque I: APROXIMACIÓN AO TRATAMENTO E Á INTERVENCIÓN PSICOEDUCATIVA NOS PROBLEMAS DA LINGUAXE
Tema 1. Tratamento e intervención psicoeducativa nos problemas da linguaxe: compoñentes, estratexias e recursos.
Bloque II: PREVENCIÓN E ESTIMULACIÓN DA LINGUAXE NO AULA
Tema 2. Estimulación dos compoñentes da linguaxe: fonología, morfosintásis, semántica e pragmática.
Bloque III: INTERVENCIÓN PSICOEDUCATIVA
Tema 3. Intervención psicoeducativa nas alteracións da articulación: dislalias, disglosias e disartrias.
Tema 4. Intervención psicoeducativa nas alteracións da voz, a fluencia e a velocidade do fala.
Tema 5. Intervención psicoeducativa nos atrasos do desenvolvemento da linguaxe.
Tema 6. Intervención psicoeducativa nas afasias infantís e disfasias.
Tema 7. Intervención psicoeducativa nas dificultades lectoescritoras.
Bibliografía básica
Acosta, V.M. e Moreno, M.A. (1999). Dificultades del lenguaje en ambientes educativos. Madrid: Masson.
Acosta, V. M. e Moreno, A. (coords.) (2007). Guía de actuaciones educativas en el ámbito de la comunicación y el lenguaje. Materiales curriculares. Cuadernos de aula. Consejería de Educación, universidades, Cultura y Deportes del Gobierno de Canarias. Disponible en:
http://www.gobiernodecanarias.org/educacion/dgoie/publicace/scripts/det…
Alegre, J. R. e Pérez, M. (2008). Guía práctica de los trastornos del lenguaje (vol. I y II). Barcelona: Lebon.
Andreu, Ll., Sanz, M. e Serra, M. (2007). Dificultades y trastornos del lenguaje en la escuela. Cuadernos digitales, 2 (1). Disponible en:
http://www.quadernsdigitals.net/datos_web/hemeroteca/r_72/nr_771/a_1040…
Clemente, R.A. (2006). Desarrollo del lenguaje. Manual para profesionales de la intervención en ambientes educativos (4ª ed.). Barcelona: Octaedro.
Lizandra, R. Dificultades en el desarrollo del lenguaje oral e intervención. Disponible en
http://www.uam.es/personal_pdi/psicologia/agonzale/Asun/2007/DF/Artic/L…
Bibliografía complementaria
Acosta, V. (2003). Las prácticas educativas ante las dificultades del lenguaje: Una propuesta desde la acción. Barcelona: Masson.
Arriaza, J. C. (2009). La estimulación del lenguaje oral. Guía práctica. Madrid: CEPE.
Chiat, S. (2003). Los problemas de lenguaje en los niños. Madrid: Akal.
Fernández, E., González, A., Pérez, N. e Acosta, V. M. (2005). La intervención en el lenguaje en el contexto del aula. Un estudio de caso. Revista de Logopedia, Foniatría y Audiología, 25 (4), 190-202.
González, B., Ostrsky, F. e Chayo, R. (2007). ¿Problemas de lenguaje? Un programa para su estimulación y para su rehabilatación. Sevilla: LP.
Iglesias, M. J. e Sánchez, M. C. (2007). Diagnóstico e intervención didáctica del lenguaje escolar. La Coruña: Netbiblo.
Juárez, A. e Monfort, M. (2002). Estimulación del lenguaje oral: un modelo interactivo para niños con dificultades. Madrid: Santillana.
Martínez, J. de D., Moreno, j. M., Pérez, C., Rabazo, M. J., Sánchez, I. e Suárez, A. (2001). Manual de Audición y Lenguaje. Enfoque Multidisciplinar. Cáceres: Servicio de Publicaciones de la Universidad de Extremadura.
Moreno, J. M. e García-Baamonde, M. E. (coords.) (2003). Estrimulación del lenguaje oral. Talleres para la prevención. Madrid: EOS.
Monfort, M. e Juárez, A. (2008). El niño que habla. Madrid: CEPE.
Moreno, J. M. e García-Baamonde, M. E. (coords.) (2012). Estimulación del lenguaje oral. Talleres para la prevención. Madrid: EOS.
Competencias Xerais:
G2. Deseñar, planificar e evaluar procesos de ensino e aprendizaxe, tanto individualmente como en colaboración con outros docentes e profesionais do centro.
G3. Abordar con eficacia situacións de aprendizaxe de linguas en contextos multiculturales e plurilingües. Fomentar a lectura e o comentario crítico de textos dos diversos dominios
científicos e culturais contidos no currículo escolar.
G4. Deseñar e regular espazos de aprendizaxe en contextos de diversidad e que atendan á igualdade de xénero, á equidad e ao respecto aos dereitos humanos que conforman os
valores da formación cidadá.
G6. Coñecer a organización dos colexios de educación primaria e a diversidad de accións que comprende o seu funcionamento. Desempeñar as funcións de tutoría e de orientación cos estudantes e as súas familias, atendendo ás singulares necesidades educativas dos
estudantes. Asumir que o exercicio da función docente ha de ir perfeccionándose e adaptándose aos cambios científicos, pedagógicos e sociais ao longo da vida.
G10. Reflexionar sobre as prácticas de aula para innovar e mellorar o labor docente. Adquirir hábitos e destrezas para a aprendizaxe autónoma e cooperativo e promoverlo entre os estudantes.
G11. Coñecer e aplicar nas aulas as tecnoloxías da información e da comunicación. Discernir selectivamente a información audiovisual que contribúa ás aprendizaxes, á formación cívica e á riqueza cultural.
Competencias Específicas:
E4. Identificar dificultades de aprendizaxe, informalas e colaborar no seu tratamento.
E6. Identificar e planificar a resolución de situacións educativas que afectan a estudantes con diferentes capacidades e distintos ritmos de aprendizaxe.
E11. Coñecer os procesos de interacción e comunicación no aula.
E44. Comprender os principios básicos das ciencias da linguaxe e a comunicación.
E46. Coñecer o currículum escolar das linguas e a literatura.
E.50. Coñecer as dificultades para a aprendizaxe das linguas oficiais de estudantes d e outras linguas.
E51. Afrontar situacións de aprendizaxe de linguas en contextos multilingües.
Competencias Básicas:
B1. Que os estudantes demostren posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parte da base da educación secundaria xeral e adoita atoparse a un nivel que, aínda que se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vanguardia do seu campo de estudo.
B2. Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da
elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo.
B3. Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética.
B4. Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado.
B5. Que os estudantes desenvolvan aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grado de autonomía.
Competencias Transversais:
T1. Coñecemento instrumental dunha lingua estranxeira.
T3. Coñecemento instrumental das tecnoloxías da información e da comunicación.
T4. Competencia informacional.
As actividades presenciais en grupo completo inclúen clases expositivas que se utilizan para introducir, fundamentar e desenvolver os aspectos básicos da materia, aportando ao alumnado as bases teóricas para poder interpretar a información para a elaboración dos traballos e tarefas propostas. Preténdese, tamén, que o alumnado aprenda a realizar un traballo e estudio autónomos e se inicie na tarefa de toma de decisións propia da actividade psicoeducativa.
A través das sesións en grupo mediano (grupo interactivo), ademáis de profundizar pormenorizadamente en contidos específicos, preténdese dotar ao alumnado das ferramentas necesarias para a realización dun traballo autónomo (busca e manexo da información, análise de casos, selección de materiais, presentación de informes, etc.), tratando de favorecer e fomentar tarefas grupais e promover o pensamento crítico e a toma de decisións.
Na atención tutorial atenderanse as necesidades específicas de cada alumno/a e realizaranse as orientacións pertinentes para guiar o seu proceso de ensinanza-aprendizaxe, realizarase a supervisión de tarefas, e o seu seguimento e avaliación continuada tanto no referente a ámbito dos coñecementos como das competencias.
En función da situación sanitaria, a metodoloxía pode sufrir cambios que permitan adaptala a escenarios de docencia telemática ou de semipresencialidade (ver Observacións).
O sistema de avaliación da materia inclúe os seguintes aspectos:
1) Actividades de carácter individual. Inclúense aquí as presentacións orais, a resolución de determinadas tarefas previamente programadas, as lecturas de textos, as probas de avaliación…A calificación máxima será dun 5 e será preciso obter un mínimo dun 2,5 para superar a materia.
2) Actividades de carácter grupal. Este apartado da avaliación comprende todas aquelas actividades que se realizan en pequeno grupo como, por exemplo, os traballos ou tarefas a desenvolver entre varios compañeiros/as e a exposición desas actividades ou tarefas ante o grupo clase.
Terase en conta a participación activa nas clases presenciais en relación cós contidos do programa. Igualmente, valorarase a calidade da actividade autónoma (informes, traballos,) en canto ao seu contido e competencia lingüística oral e escrita, manifestada na propiedade e corrección expresiva.
É importante ter presente que:
- Para obter unha valoración positiva na materia será preciso ter realizadas en prazo todas as actividades de avaliación especificadas e superar a metade da puntuación total de cada un dos apartados.
- A efectos de avaliación, un mesmo traballo non pode ser utilizado para varias materias, excepto nas actividades programadas de forma coordinada (se as houbera).
- Os traballos individuais ou grupais dos estudantes deben ser orixinais.
- En caso de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de calificacións.
- Os aspectos relacionados coa avaliación na segunda oportunidade, así como do alumnado de convocatorias anteriores e con dispensa de asistencia serán concretados oportunamente a inicios do semestre.
En función da situación sanitaria, o sistema de avaliación pode sufrir cambios que permitan adaptalo a escenarios de docencia telemática ou de semipresencialidad (ver Observaciones).
A materia ten un total de 4,5 créditos que se distribuen entre as clases expositivas, as interactivas, as tutorías e a avaliciación.
Estimación de horas para o traballo do alumnado:
Actividades presenciais Horas Trabajo personal del estudiante Horas
Clases expositivas 18 Estudo 40
Clases interactivas 18 Elaboración traballos 30
Titorías 2
Total horas 38 Total horas 70
Recoméndase que o alumnado dispoña de ordenador personal e conexión á rede. Se esto no é posible, pódense utilizar as infraestructuras que ofrece o centro (aula de informática, usuarios, conexión WIFI).
É importante que o alumnado se implique activamente dende o principio na dinámica da materia, realizando unha abordaxe comprensiva e significativa para lograr superala con éxito.
A USC é unha Universidade presencial, polo que é obrigatoria a asistencia a un mínimo do 80% das sesións de clase.
O alumnado con Necesidades Educativas Especiais deberá ser avaliado polo servicio correspondente (SEPIU) con obxecto de poder coñecer con maior fundamento a súa problemática e garantir a igualdade de trato.
Plan de continxencia
Tendo en conta as “Directrices para o desenvolvemento dunha docencia presencial segura. Curso 2020-2021” da USC, en caso de que a situación sanitaria requira adaptarnos aos Escenarios de traballo 2 e 3, realizaranse os seguintes axustes neste programa:
- Metodoloxía da ensinanza:
Dada a incerteza ocasionada pola situación sanitaria actual, parte ou todos os contidos da materia poderían ser impartidos con recursos telemáticos sincrónicos e/ou asincrónicos, do que sería debidamente informado o alumnado a través da aula virtual da materia.
- Sistema de avaliación:
O sistema de avaliación podería sufrir modificacións á consecuencia das circunstancias sanitarias.
Do mesmo modo, tamén se adaptarán os aspectos relacionados coa avaliación na segunda oportunidade, así como do alumnado de convocatorias anteriores e con dispensa de asistencia que serán concretados oportunamente a inicios do semestre.
En caso de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recollido na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de calificacións.
Carlos Dosil Diaz
Coordinador/a- Departamento
- Psicoloxía Evolutiva e da Educación
- Área
- Psicoloxía Evolutiva e da Educación
- Teléfono
- 982821021
- Correo electrónico
- carlos.dosil [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Axudante Doutor LOU