Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 99 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 24 Clase Interactiva: 24 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Historia
Áreas: Historia Antiga
Centro Facultade de Filoloxía
Convocatoria: Primeiro semestre
Docencia: Con docencia
Matrícula: Matriculable
O/A alumno/a saberá e comprenderá:
1. O proceso histórico xeral de Grecia dende a Idade do Bronce ata o reinado de Alexandre.
2. Como boa parte do vocabulario socio-político actual ten orixe grega, estudiarase a diferencia entre os sensos grego e actual dise vocabulario.
3. As implicacións institucionais-sociais das creacións literarias gregas.
4. As reflexións dos gregos sobre os límites-extensións da súa cultura
5. A pluralidade das formas de pensamento xeradas en Grecia o longo do proceso histórico da Antigüidade.
DOCENCIA EXPOSITIVA
Introdución
TEMA 1. A Idade do Bronce en Grecia.
1.1.- Organización político-social
1.2.- Relixión e cultura.
TEMA 2. A "época escura".
2.1.- Os poemas homéricos.
2.2.- A sociedade homérica: organización social, institucional, relixiosa e familiar.
2.3.- A tradición oral e os inicios da escrita.
2.4.- Introdución á mitoloxía grega.
TEMA 3. Época arcaica: A configuración da polis.
3.1.- O mundo de Hesíodo.
3.2.- A «misoxinia» cultural grega.
3.3.- Espazos masculinos e femininos na cidade.
3,4,- Hoplitas, lexisladores e tiranos.
TEMA 4. A colonización grega na época arcaica.
4.1.- Características xenerais.
4.2.- Cronoloxía e áreas xeográficas
TEMA 5. Esparta arcaica: sociedade, institucións e relixión.
5.1.- As orixes de Esparta
5.2.- A sociedade espartana e a situación feminina.
5.3.- A educación espartana.
TEMA 6. Atenas: das orixes á época clásica.
6.1.- Orixes míticos: autoctonía e sinecismo.
6.2.- Solón, Pisístrato e Clístenes.
6.3.- A sociedade ateniense e o papel das mulleres. Similitudes e diferencias con Esparta.
TEMA 7. As Guerras Médicas e a formación do imperio ateniense.
7.1- Gregos e bárbaros. O concepto grego de alteridade: o caso das amazonas.
7.2.- O desenvolvemento do conflito bélico.
7.3.- A creación da Liga de Delos.
TEMA 8. A relixión grega en época clásica.
8.1.- Mitos e ritos.
8.2.- Participación social nos cultos.
TEMA 9. A democracia ateniense.
9.1.- As institucións políticas.
9.2.- A sociedade ateniense. Cidadáns e non cidadáns: homes, mulleres e estranxeiros
9.3.- A Economía, a relixión e a cultura de Atenas nos séculos V e IV a. C.
9.4.- A paideia e a educación feminina. A sexualidade no pensamento e na sociedade ateniense.
9.5.- A familia ateniense.
TEMA 10. A Guerra do Peloponeso.
10.1 .- A ‘stásis’ en Atenas.
10.2 .- A mulleres na guerra.
10.3 .- O proceso de Sócrates.
TEMA 11. Grecia no século IV a. C.: Da hexemonía espartana á primacía de Filipo II.
11.1. A inestabilidade política e social de Esparta. A guerra de Corinto.
11.2. A Atenas do século IV a. C. A Segunda Liga ateniense e auxe de Tebas.
11.3. Filipo II e o ascenso de Macedonia.
11.4. Os gregos de Occidente no século IV a. C.
TEMA 12. Alexandre Magno. Os diádocos e a configuración dos reinos helenísticos.
12.1. Alexandre en Grecia e Oriente. Política e expansión dun imperio. A sucesión de Alexandre: os diádocos.
12.2. O mito de Alexandro e a súa utilización político-relixiosa na Antigüidade.
12.3. Institucións político-sociais macedonias. A monarquía e as xerarquías sociais. O exército. As mulleres macedonias.
TEMA 13. O mundo helenístico: sociedade, relixión, cultura e ciencia.
13.1. A monarquía helenística: aspectos políticos, económicos e sociais.
13.2. A situación feminina na era helenística: aspectos culturais, familiares, relixiosos e sociais.
13.3. A relixión helenística: evolución, influencias orientais e culto dinástico.
13.4. Os novos centros culturais e científicos: Alexandría, Antioquía, Pérgamo.
DOCENCIA INTERACTIVA
Seminario de lectura. "Os poemas homéricos: mito e historia".
Seminario de lectura. "Introdución á relixión grega".
Seminario de lectura. "Corpo e sociedade na Grecia antigua"
Seminario de lectura. "Facerse home na Grecia antiga"
BIBLIOGRAFÍA BÁSICA
Docencia Expositiva
a) Manuais:
DUBY, G.; PERROT, M., 1991, Historia de las mujeres en Occidente. La Antigüedad, Madrid: Taurus.
GÓMEZ ESPELOSÍN, F.J. 2001. Historia de la Grecia antigua, Madrid: Akal.
GÓMEZ ESPELOSÍN, F.J. 2011. Historia de Grecia en la Antigüedad, Madrid: Akal.
RUZÉ, F. & AMOURETTI, M.C., 1987. El Mundo Griego Antiguo. Madrid: Akal.
b) Atlas, fontes, dicionarios e metodoloxía
BEEKES, R. S. P. 2010. Etymological Dictionary of Greek, Leiden-Boston: Brill.
BONNEFOY, Y., 2010. Diccionario de mitologías, Madrid: Backlist.
CHANTRAINE, P. 1968. Dictionnaire étimologyque de la langue grecque. Histoire des mots, Paris: Klincksieck.
CORTÉS COPETE, J.M. (coord.). 1999. Epigrafía griega, Madrid: Alianza. CRAWFORD, M. et alii. 1986. Fuentes para el estudio de la Historia Antigua, Madrid: Taurus.
DOMÍNGUEZ MONEDERO, A. 2006. Atlas histórico del mundo griego antiguo. Madrid: Síntesis.
DOMÍNGUEZ MONEDERO, A. (et al.). 1999. Historia del mundo clásico a través de sus textos 1. Grecia. Madrid: Alianza.
IRIARTE GOÑI, A. 2011. Historiografía y mundo griego, Zarautz (Gipuzkoa): Servicio Editorial de la Universidad del País Vasco-Euskal Herriko Unibertsitateko Argitalpen Zerbitzua.
PLÁCIDO, D. 1993. Introducción al Mundo Antiguo: Problemas teóricos y metodológicos, Madrid: Síntesis.
PERROT, M. (Dir.). 1984. Une histoire des femmes est-elle possible?, Paris; Marseille: Editions Rivages.
c) Sitios web:
Ancient History Maps: https://www.ancient.eu/map (para mapas)
Hodoi Elektronikai - Université catholique de Louvain (para textos en versión original con su traducción al francés).
http://ancientworldonline.blogspot.com/2014/06/hodoi-elektronikai-du-te…
Perseus Digital Library: http://www.perseus.tufts.edu/hopper (para textos en versión original con su traducción al inglés)
Docencia Interactiva:
a) Lecturas obrigatorias dos seminarios:
VIDAL-NAQUET, P. 2002. El mundo de Homero. Barcelona, Ediciones Península.
BREMMER. J.N. 2006. La religión griega. Dioses y hombres: santuarios, rituales y mitos. Córdoba, El Almendro.
SÁNCHEZ, C. 2015. La invención del cuerpo. Arte y erotismo en el mundo clásico. Madrid, Siruela.
HÖLSCHER, T. 2022. El nadador de Paestum. Juventud, Eros y mar e la antigua Grecia. Barcelona, Crítica.
BIBLIOGRAFÍA COMPLEMENTARIA
BLOK, J. H. 2017. Citizenship in Classical Athens, Cambridge: Cambridge University Press.
BERMEJO BARRERA, J. C., GONZÁLEZ GARCÍA, F. J., REBOREDA MORILLO, S.: Los orígenes de la mitología griega, Madrid: Akal
BOWRA, C.M. 2003. La Atenas de Pericles, Madrid: Alianza.
BRUIT-ZAIDMAN, L. & SCHMITT-PANTEL, P. 2002. La Religión griega en la polis de época clásica, Madrid: Akal.
BURKERT, W. 2007. Religión griega: arcaica y clásica, Madrid: Abada.
CAMP II, J.McK. 2010. The Athenian Agora: Site Guide, Princeton-New Jersey: ASCSA.
CHADWICK, J. 1985. El mundo micénico, Madrid: Alianza Editorial. DICKINSON, O. 2000. La Edad del Bronce egea, Madrid: Akal.
DILLON, J. 2002. Girls and women in classical greek religion, London, New York: Routledge.
DOMÍNGUEZ MONEDERO, A. 1991. La Polis y la expansión colonial griega (Siglos VIII-VI), Madrid: Síntesis.
DOMÍNGUEZ MONEDERO, A. & PASCUAL GONZÁLEZ, J. 1999. Esparta y
Atenas en el siglo V a.C., Madrid: Síntesis.
DOMÍNGUEZ MONEDERO, A. 2001. Solón de Atenas, Barcelona: Crítica. FINLEY, M.I. 1984. La Grecia antigua: Economía y sociedad, Barcelona: Crítica.
FINLEY, M.I. 1991. El Mundo de Odiseo, México: FCE.
FORNIS, C. 2016. Esparta: La historia, el cosmos y la leyenda de los antiguos espartanos, Universidad de Sevilla.
GENTILI, B. 1996. Poesía y público en la Grecia antigua, Barcelona: Quaderns Crema.
GONZÁLEZ GARCÍA, F. J. 1991. A través de Homero: la cultura oral de la Grecia antigua, Santiago de Compostela: Universidade, Servicio de Publicacións e Intercambio Científico
GONZÁLEZ SERRANO, P. 2019. Los minoicos, Madrid: Síntesis.
HANSEN, M.H. 2022. La democracia ateniense en la época de Demóstenes, Madrid: Capitán Swing.
HARLOW, M. y LAURENCE, R. 2010. A cultural history of childhood and family. In Antiquity, 1, Oxford: Berg
HARTOG, F. 2003. El espejo de Heródoto: Ensayo sobre la representación del otro, Buenos Aires: FCE.
HORNBLOWER, S. 1985. El mundo griego, 479-323 a.C., Barcelona: Crítica.
IRIARTE, A., 2020. Feminidades y convivencia política en la antigua Grecia, Madrid: Síntesis.
ISMARD, P. 2017. L’événement Socrate, Paris: Flammarion.
LANE FOX, R. 2007. Alejandro Magno: Conquistador del mundo, Barcelona: Acantilado.
LORAUX, N. 2012. La invención de Atenas. Historia de la oración fúnebre en la ciudad clásica, Buenos Aires: Katz.
LORAUX, N. 2017. Los hijos de Atenea: Ideas atenienses sobre la ciudadanía y la división de sexos, Barcelona: Acantilado.
MAYOR, A. 2014. Las amazonas. Guerreras del Mundo Antiguo, Madrid : Desperta Ferro Ediciones.
McLACHLAN, B. 2012. Women in Ancient Greece. A sourcebook, London-New York : Continuum.
MEIGGS, R. 1979. The Athenian Empire, Oxford: OUP.
MOSSÉ, Cl. 1987. Historia de una democracia: Atenas, Madrid: Akal.
MOSSÉ, Cl. 1999. Politique et société en Grèce ancienne: Le “modèle” athénien, Paris: Flammarion.
MUSTI, D. 2000. Demokratía: Orígenes de una idea, Madrid: Alianza.
MUSTI, D. 2006. Storia greca. Linee di sviluppo dall’età micenea all’età romana, Roma-Bari: Laterza.
OSBORNE, R. 1998. La Formación de Grecia, 1200-479 a.C., Barcelona: Crítica.
OSBORNE, R. 2000. La Grecia clásica, 500-323 a.C., Barcelona: crítica.
PASCUAL GONZÁLEZ, J. 1997. Grecia en el siglo IV a.C.: del imperialismo espartano a la muerte de Filipo II, Madrid: Síntesis.
PIQUERO RODRÍGUEZ, J. 2020. La civilización micénica, Madrid: Síntesis.
PLÁCIDO SUÁREZ, D. 1997. La sociedad ateniense: La evolución social en Atenas durante la guerra del Peloponeso, Barcelona: Crítica.
POMEROY, S. B. 2007. Spartan Women, Oxford: Oxford University Press.
SANCHO ROCHER, L. 2009. ¿Una democracia "perfecta"?: consenso, justicia y "demokratía" en el discurso político de Atenas (411-322 a.C.), Zaragoza: Institución Fernando el Católico.
SCOTT, M. 2015. Delfos: Una historia del centro del mundo antiguo, Barcelona: Ariel.
SHIPLEY, G. 2001. El mundo griego después de Alejandro, 323-30 a.C., Barcelona: Crítica.
SIGNES CODOÑER, J. 2004. Escritura y literatura en la Grecia arcaica, Madrid: Ediciones Akal.
VALDÉS GUÍA, M. 2020. Prácticas rituales y discursos femeninos en Atenas: los espacios sacros de la gyne, Sevilla: Editorial Universidad de Sevilla.
VERNANT, J.-P. & VIDAL-NAQUET, P. 1987. Mito y tragedia en la Grecia antigua, 2 vol., Madrid: Taurus.
VERNANT, J.-P. El hombre griego, 1991. Madrid: Alianza Editorial.
VIDAL-NAQUET, P. & AUSTIN, M. 1986. Economía y sociedad en la antigua Grecia, Barcelona: Paidós.
WIJMA, S. M. 2014. Embracing the Immigrant. The participation of metics in Athenian polis religion (5th-4th century B.C.), Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
WILL, E. et alii. 1997. El mundo griego y el Oriente, 2 vol., Madrid: Akal.
1 Distinguir entre os distintos tipos de fontes históricas.
2 Recoñecer os rasgos culturais mais relevantes de cada época.
3 Manexar o vocabulario político-institucional grego.
4 Identificar as formas de pensamento mais relevantes da Grecia Antiga.
5 Recoñecer o valor da forma plástica e da cultura material como fonte histórica.
O programa desenvolverase en clases expositivas e interactivas. Estas últimas consistirán en seminarios de lectura centrados nas temáticas indicadas no temario interactivo a partir das lecturas obrigatorias citadas no apartado de bibliografía básica.
Participación activa nas clases interactivas: 20%
Proba escrita de avaliación da docencia interactiva (comentario de texto): 30 %
Exame final: 50 %
Convocatoria de xullo: as probas serán do mesmo tipo que as realizadas durante o cuadrimestre en que se desenvolveu a materia. O alumnado que realice e aprobe as actividades de docencia interactiva durante o cuadrimestre conservaráselle a cualificación e só terá que facer a proba teórica na convocatoria de xullo. O alumnado que non realizase os exercicios de avaliación da docencia interactiva ou que a suspendera deberá realizar devanditos exercicios xunto co exame de xullo.
Sistema de avaliación para alumnado con dispensa: Realizarase a partir da proba escrita (entre 0 e 6 puntos: 60% da nota final) e e traballo avaliable da docencia interactiva (40% da nota final).
Sistema de Cualificación: expresado mediante cualificación numérica de 0 a 10 puntos.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recolleito na Normativa de avaliación do rendemento académicode os estudantes e de revisión de cualificacións.
Sesións expositivas 30
Sesións de seminario 15
Sesións de titoría programadas 2
Sesións de avaliación 3
Total de horas de actividade presencial 50
Estudo e preparación de actividades programadas en clase 80
Realización de traballos 10
Preparación de exames 10
Total de horas de actividade non presencial 100
A asistencia regular a clase é fundamental, así coma o traballo cotiá na casa, en particular a lectura dun dos manuais recomendados ao compás das clases expositivas.
As clases realizaranse en réxime de presencialidade completa, agás disposición contraria da Universidade.
Francisco Javier Gonzalez Garcia
Coordinador/a- Departamento
- Historia
- Área
- Historia Antiga
- Teléfono
- 881812564
- Correo electrónico
- franciscojavier.gonzalez [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Irune Valderrabano Gonzalez
- Departamento
- Historia
- Área
- Historia Antiga
- Correo electrónico
- irune.valderrabano.gonzalez [at] usc.es
- Categoría
- Posdoutoral Xunta
Luns | |||
---|---|---|---|
09:00-10:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | C04 |
Martes | |||
09:00-10:00 | Grupo /CLE_01 | Castelán | D06 |
Mércores | |||
09:00-10:00 | Grupo /CLIS_01 | Castelán | C10 |
17.01.2024 09:30-13:30 | Grupo /CLE_01 | C01 |
17.01.2024 09:30-13:30 | Grupo /CLIS_01 | C01 |
14.06.2024 09:30-13:30 | Grupo /CLE_01 | C01 |
14.06.2024 09:30-13:30 | Grupo /CLIS_01 | C01 |