Créditos ECTS Créditos ECTS: 6
Horas ECTS Criterios/Memorias Traballo do Alumno/a ECTS: 91 Horas de Titorías: 3 Clase Expositiva: 40 Clase Interactiva: 16 Total: 150
Linguas de uso Castelán, Galego
Tipo: Materia Ordinaria Grao RD 1393/2007 - 822/2021
Departamentos: Fisioloxía
Áreas: Fisioloxía
Centro Facultade de Medicina e Odontoloxía
Convocatoria: Segundo semestre
Docencia: Sen docencia (Extinguida)
Matrícula: Non matriculable | 1ro curso (Si)
1.Comprender a fisioloxía humana, en tanto en canto que é unha das ciencias biomédicas básicas nas que se fundamenta a odontoloxía, co fin de asegurar unha correcta asistencia buco-dentaria. En concreto:
1.1.Coñecer a función normal dos diferentes órganos, aparatos e sistemas do organismo, xunto cos seus fundamentos biofísicos e bioquímicos e os seus mecanismos de control.
1.2.Coñecer os mecanismos implicados na integración das funcións dos distintos órganos, aparatos e sistemas que permiten a homeostase corporal.
2.Establecemento das relacións necesarias entre os coñecementos do ámbito fisiolóxico e os doutras materias do curriculum para coñecer a estrutura e función do aparato estomatognático.
Introdución
Tema 1. - Concepto de Fisioloxía. Evolución do concepto. A Fisioloxía en Odontoloxía.
Unidade temática I: Medio interno e líquidos do organismo
Tema 2. - Concepto de medio interno e da organización xeral do corpo humano. Homeostasia. Sistemas de control.
Tema 3. - Compartimentos líquidos do organismo: contido de auga e as súas variacións fisiolóxicas. Distribución da auga nos compartimentos. Principio do indicador. Distribución iónica nos compartimentos.
Unidade temática II: Movemento de substancias a través de membranas
Tema 4. - Membrana citoplasmática: difusión, difusión facilitada, transporte activo. Desprazamento de auga: ósmose.
Tema 5. - Movemento de líquidos e solutos no compartimento extracelular. Capilares sanguíneos: ultrafiltración. Capilares linfáticos.
Unidade temática III: Sistema Nervioso
Tema 6. - Organización funcional do sistema nervioso.
Tema 7. - Potencial electroquímico. Potencial de membrana. Potencial de acción: umbral, sumación, período refractario. Condución do impulso nervioso e velocidade de propagación.
Tema 8. - Sinapse: unión neuromuscular. Sinapse entre células nerviosas. Terminacións nerviosas no músculo liso.
Tema 9. - Músculo esquelético: propiedades mecánicas, actividade eléctrica, resposta contráctil e características metabólicas. Músculo liso.
Tema 10. - Receptores sensoriais: tipos de información e de receptores. Interacción receptor-nervio. Neurona sensorial primaria, secundaria e terciaria. Propioceptores: receptores musculares e tendinosos. Extereoceptores: sensibilidade cutánea.
Tema 11. - Proxeccións centrais dos receptores sensoriais. Sistemas sensoriais: medula espiñal, tronco cerebral, tálamo, corteza cerebral.
Tema 12. - Organización xeral do movemento. Organización da medula espiñal: reflexos espinais. Control da postura. A marcha. Movemento voluntario.
Tema 13. - Sistema nervioso autónomo. Hipotálamo-Sistema límbico.
Unidade temática IV Sangue
Tema 14. - Plasma sanguíneo: compoñentes inorgánicos e orgánicos. Funcións das proteínas plasmáticas. Funcións do plasma.
Tema 15. - Coagulación.
Tema 16. - Funcións dos eritrocitos. Hemoglobina. Produción, vida e lise dos glóbulos vermellos. Grupos sanguíneos.
Unidade temática V Corazón e circulación
Tema 17. - Corazón: fenómenos eléctricos. Fenómenos mecánicos e ciclo cardíaco.
Tema 18. - Frecuencia cardíaca. Forza de contracción do corazón. Inervacíón do corazón. Gasto cardíaco.
Tema 19. - Características xerais da circulación arterial e venosa. Determinación da presión arterial. Control de fluxo no sistema vascular. Regulación da presión arterial.
Unidade temática VI Aparato respiratorio
Tema 20. - Ventilación pulmonar: forzas e resistencias. Volumes e capacidades pulmonares.
Tema 21. - Circulación pulmonar. Relación ventilación-perfusión. Difusión. Probas de función pulmonar.
Tema 22. - Receptores de distensión. Quimioceptores centrais. Xeración do ritmo respiratorio.
Unidade temática VII Ril e vías urinarias
Tema 23. - Nefrona. Circulación renal. Filtración glomerular.
Tema 24. - Función do túbulo proximal. Función da asa de Henle. Función do túbulo distal e do túbulo colector.
Tema 25. - Control da actividade osmótica do organismo.
Tema 26. - Regulación do volume extracelular e do volume de sangue.
Tema 27. - Función amortecedora do sangue e os líquidos.
Tema 28. - Control respiratorio e renal do pH do sangue.
Unidade temática VIII Aparato dixestivo
Tema 29. - Secreción de saliva: compoñentes e funcións. Mecanismos de secreción salivar. Regulación da secreción de saliva.
Unidade temática IX Sistema endócrino
Tema 30. - Hormonas: natureza química. Mecanismo de acción das hormonas.
Tema 31. - Homeostase fosfocálcica.
Tema 32. - Regulación do metabolismo dos hidratos de carbono
Tema 33.- Reposta do organismo ó estrés
-Bases Fisiológicas de la Práctica Médica (14ª edición). Best & Taylor. Panamericana. 2010.
-Fisiología Humana (14ª edición). Stuart Ira Fox. McGraw-Hill/Interamericana. 2017.
-Tratado de Fisiología médica (13ª edición). Guyton A.C., Hall J.E. McGraw-Hill/Interamericana. 2016.
-Fisiología humana: un enfoque integrado (7ª edición). Silverthorn, D.U. Panamericana. 2019.
-Principios de Anatomía y Fisiología (15ª edición). Tortora, G.J. & Derrickson, B. Panamericana. 2018.
-Fisiología (6ª edición). Constanzo, L.S. Lippincott Williams & Wilkins. 2018.
-Fisiología Médica (25ª edición). Ganong, W.F. McGraw-Hill. 2016.
-Fisiología (7ª edición). Berne R.M., Levy M.T. Elsevier Mosby. 2018.
-Medical Physiology (3ª edición). Boron Boulpaep. Elsevier. 2017.
Competencias da titulación ás que contribúe a materia:
1.Promover a aprendizaxe de xeito autónomo de novos coñecementos e técnicas, así como a motivación pola calidade.
2.Saber compartir información con outros profesionais sanitarios e traballar en equipo.
3.Comprender as ciencias biomédicas básicas nas que se fundamenta a Odontoloxía para asegurar unha correcta asistencia buco-dentaria.
4.Comprender e recoñecer a estrutura e función normal do aparato, a nivel molecular, celular, tisular e orgánico, nas distintas etapas da vida.
5.Coñecer, valorar criticamente e saber utilizar as fontes de información clínica e biomédica para obter, organizar, interpretar e comunicar a información científica e sanitaria.
6.Coñecer o método científico e ter capacidade crítica para valorar os coñecementos establecidos e a información novidosa. Ser capaz de formular hipótese, recoller e valorar de forma crítica a información para a resolución de problemas, seguindo o método científico.
Competencias específicas da materia:
1.Coñecer as bases funcionais dos diferentes órganos, aparatos e sistemas fisiolóxicos e ter a capacidade de integrar estes coñecementos para asegurar unha correcta asistencia buco-dentaria.
2.Establecer relacións entre os coñecementos do ámbito fisiolóxico e os doutras materias complementarias do curriculum, co fin de coñecer a morfoloxía e función do aparato estomatognático.
O documento Bases para o desenvolvemento dunha docencia presencial segura no curso académico 2020-21 (CG 19-06-2020) define na súa base terceira tres posibles escenarios a considerar e, na súa base quinta, recolle as medidas de adaptación da docencia a cada un dos escenarios definidos, que foron posteriormente desenvolvidas de forma operativa nos puntos 5 e 6 do documento Directrices para o desenvolvemento dunha docencia presencial segura.
Tendo en conta as medidas de adaptación da docencia ás características de cada un dos tres escenarios previstos recollidas nos mencionados documentos, a metodoloxía docente a empregar na docencia desta materia do grao en Odontoloxía será:
Escenario 1: Normalidade adaptada (sen restricións á presencialidad física)
Presentación na aula dos conceptos e procedementos relacionados cos contidos da materia (docencia expositiva).
Actividades na aula relativas ao seguimento grupal dos temas propostos para ser desenvoltos en formato seminario (docencia interactiva de seminario).
Prácticas de ordenador empregando simuladores de situacións fisiolóxicas (docencia interactiva de laboratorio).
Titorías en grupos reducidos e individuais.
Aínda que neste escenario, conforme ao recolleito no punto 4.2 das Directrices para o desenvolvemento dunha docencia presencial segura, tanto a docencia expositiva como a interactiva de seminarios será fundamentalmente de carácter presencial, contémplase a posibilidade, previa comunicación coa suficiente antelación aos alumnos, de impartir ata 5 horas expositivas e/ou de seminario de forma telemática síncrona mediante a utilización da ferramenta MS TEAMS integrada na plataforma corporativa Office 365.
Igualmente prevese que unha das catro sesións de 2 horas de duración dedicadas ao manexo do software de simulación fisiolóxica PhysioEx integrado no campus virtual, poida desenvolverse en remoto de forma síncrona a través desta plataforma (docencia interactiva de laboratorio). As tres sesións restantes terán lugar na aula/aula de informática.
As titorías serán fundamentalmente de carácter presencial, aínda que tamén poderán programarse titorías por vía telemática, ben en modo síncrono a través de videoconferencia con MS TEAMS ou mediante a utilización da ferramenta chat do campus virtual, ou ben en modo asíncrono mediante a utilización das diversas opcións dispoñibles no campus virtual (mensaxes, foros, chats, repositorios de material docente e complementario, exercicios, problemas, probas de autoavaliación e de avaliación, etc.).
Escenario 2: Distanciamento (restricións parciais á presencialidad física)
A docencia expositiva e a interactiva de seminario levará a cabo exclusivamente de forma telemática síncrona mediante videoconferencia con MS TEAMS.
O 50% da docencia interactiva de laboratorio (dous das catro sesións dedicadas ao manexo do simulador fisiolóxico) desenvolverase en remoto de forma síncrona a través do campus virtual, mentres que o 50% restante terá lugar na aula/aula de informática.
As titorías desenvolveranse exclusivamente por vía telemática, ben en modo síncrono ou asíncrono.
Escenario 3: Peche das instalacións (imposibilidade de impartir docencia con presencialidad física)
Ante unha situación excepcional derivada da suspensión temporal da actividade docente presencial é necesario trasladar toda a docencia expositiva e interactiva, tanto de seminario como de laboratorio, así como a tutorización e seguimento do proceso de aprendizaxe do alumno á contorna do campus virtual mediante a utilización das diversas ferramentas corporativas de comunicación, aprendizaxe e tutorización dispoñibles, tanto en modo síncrono como asíncrono.
O proceso da avaliación levará a cabo mediante:
1) Proba específica final (70% da nota final da materia)
As actividades formativas de presentación de coñecementos e procedementos e de estudo individual do alumno serán avaliadas mediante unha proba específica final que consistirá nunha batería de preguntas de elección múltiple con 4 posibles opcións das que soamente unha será correcta.
Para a superación da proba deberase alcanzar polo menos un 50% da puntuación máxima da mesma, téndose en conta que cada resposta incorrecta resta un 33,3% de cada resposta correcta.
2) Avaliación continua (30% da nota final da materia)
As actividades formativas, tanto de carácter individual como grupal, levadas a cabo polo alumno (presentacións, traballos, autoavaliacións, serán avaliadas a partir da documentación achegada polo alumno e/ou xerada polo campus virtual, así como no seu caso das habilidades e actitudes mostradas durante a realización das devanditas actividades (20% da nota final da materia).
A actividade desenvolvida nas prácticas de laboratorio será avaliada a partir do traballo desenvolvido polo alumno, dos informes xerados polo simulador, así como das habilidades e actitudes mostradas durante a realización das mesmas (10% da nota final da materia).
Para ter en conta a puntuación obtida en actividades diferentes da proba específica final, será necesario obter como mínimo un 40% da puntuación máxima da proba final, así como asistir de forma regular tanto ás clases expositivas como interactivas (asistencia mínima dun 80% do total).
Para poder aprobar a materia é imprescindible facer as prácticas e superar os correspondentes informes xerados polo simulador.
Os alumnos matriculados en convocatorias anteriores se non o desexan non terán que repetir as prácticas, do mesmo xeito que o resto das actividades contempladas dentro do apartado de avaliación continua, no caso de telas superadas nos dous cursos académicos anteriores, conservándose a nota correspondente.
Así mesmo, aqueles alumnos repetidores que teñan incompatibilidade horaria para asistir e participar ás actividades presenciais da materia por coincidir éstas cas programadas en materias de cursos superiores nas que se atopen matriculados, poderán solicitar que non se lles teña en conta a avaliación continua na nota final da materia, supoñendo neste caso a nota obtida na proba específica final o 100% da nota final da materia.
En canto ás medidas específicas para cada escenario para aplicar en relación coa avaliación serán as seguintes:
Escenario 1: Normalidade adaptada (sen restricións á presencialidad física)
As probas finais levarán a cabo de forma presencial mediante unha proba escrita.
A avaliación continua será presencial para todos os tipos de actividades que leven a cabo na aula, e en remoto para as actividades que teñan lugar a través do campus virtual, podéndose levar a cabo en modo síncrono ou asíncrono en función do tipo de actividade de que se trate.
Escenario 2: Distanciamento (restricións parciais á presencialidad física)
As probas finais levarán a cabo en remoto en modo síncrono.
A avaliación continua será presencial para aquelas actividades que neste escenario leven a cabo na aula (50% da docencia interactiva de laboratorio), e o resto desenvolveranse a través do campus virtual, podendo levarse a cabo en modo síncrono ou asíncrono en función do tipo de actividade de que se trate.
Escenario 3: Peche das instalacións (imposibilidade de impartir docencia con presencialidad física)
As probas finais levarán a cabo en remoto en modo síncrono.
A avaliación continua desenvolverase a través do campus virtual para todas as actividades, podendo levar a cabo en modo síncrono ou asíncrono en función do tipo de actividade de que se trate.
Para a segunda oportunidade da convocatoria serán de aplicación os criterios fixados para a primeira oportunidade.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recolleito na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.
Actividades presenciais:
Clases maxistrais: 40 horas.
Prácticas: 8 horas.
Seminarios: 8 horas.
Titorías: 3 horas.
Avaliación: 1 hora.
Total actividades presenciais: 60 horas.
Traballo persoal:
Estudo individual: 40 horas.
Busca de material e elaboración de traballos: 20 horas.
Solución de problemas: 8 horas.
Revisión do material de apoio: 22 horas.
Total traballo persoal: 90 horas.
Total actividades presenciais + traballo persoal: 150 horas.
-Dedicación dos recursos necesarios para a adquisición dun dominio elevado nos contidos, competencias e habilidades expostos polo profesor ao comezo, tanto da materia como de cada un dos bloques temáticos dos que consta, porque constitúen a base sobre a que descansa a aprendizaxe da materia.
-Participación en todas as actividades programadas, tanto presenciais como non presenciais.
-Utilización dos recursos complementarios dispoñibles na aula do campus virtual, como presentacións, vídeos, titoriais, probas de autoavaliación e avaliación con sistema de retroalimentación, etc.
-Utilización das titorías, tanto de forma presencial como virtual. Nos escenarios 2 e 3 resulta especialmente importante a utilización de todas as ferramentas dispoñibles na aula virtual para manter o contacto tanto cos compañeiros como cos profesores da materia. É moi importante a utilización do campus virtual como sistema de centralización de toda a información (chats, foros, taboleiros de anuncios, calendarios, etc.), aínda que en determinadas situacións tamén sexan susceptibles de utilización outras ferramentas corporativas de comunicación (correo electrónico, MS TEAMS, etc.).
-Utilización da bibliografía recomendada, en papel e/ou en formato electrónico en función da dispoñibilidade, para habituarse ao manexo simultáneo de diversos textos e á utilización das notas tomadas durante as actividades docentes meramente como guións para o estudo da materia.
Aínda que non existe prerrequisito legal para cursar esta materia, é esencial posuír un adecuado coñecemento da anatomía macroscópica e microscópica dos diferentes órganos e sistemas do organismo, especialmente do aparello estomatognático. Constitúe un prerrequisito esencial o coñecemento do funcionamento molecular e metabólico dos sistemas biolóxicos eucariotas e das leis e mecanismos que regulan as reaccións enzimáticas.
Tamén é aconsellable e desexable posuír un adecuado coñecemento das leis físicas fundamentais de aplicación no funcionamento dos sistemas biolóxicos.
É moi conveniente ser capaz de ler textos en inglés, así como de manexar un computador persoal a nivel de usuario básico.
PLAN DE CONTINXENCIA:
Metodoloxía do ensino:
Escenario 2: Distanciamento (restricións parciais á presencialidad física)
A docencia expositiva e a interactiva de seminario levará a cabo exclusivamente de forma telemática síncrona mediante videoconferencia con MS TEAMS. O 50% da docencia interactiva de laboratorio (dous das catro sesións dedicadas ao manexo do simulador fisiolóxico) desenvolverase en remoto de forma síncrona a través do campus virtual, mentres que o 50% restante terá lugar na aula/aula de informática. As titorías desenvolveranse exclusivamente por vía telemática, ben en modo síncrono ou asíncrono.
Escenario 3: Peche das instalacións (imposibilidade de impartir docencia con presencialidad física)
Ante unha situación excepcional derivada da suspensión temporal da actividade docente presencial é necesario trasladar toda a docencia expositiva e interactiva, tanto de seminario como de laboratorio, así como a tutorización e seguimento do proceso de aprendizaxe do alumno á contorna do campus virtual mediante a utilización das diversas ferramentas corporativas de comunicación, aprendizaxe e tutorización dispoñibles, tanto en modo síncrono como asíncrono.
Sistema de avaliación:
Escenario 2: Distanciamento (restricións parciais á presencialidad física)
As probas finais levarán a cabo en remoto en modo síncrono. A avaliación continua será presencial para aquelas actividades que neste escenario leven a cabo na aula (50% da docencia interactiva de laboratorio), e o resto desenvolveranse a través do campus virtual, podendo levar a cabo en modo síncrono ou asíncrono en función do tipo de actividade de que se trate.
Escenario 3: Peche das instalacións (imposibilidade de impartir docencia con presencialidad física)
As probas finais levarán a cabo en remoto en modo síncrono. A avaliación continua desenvolverase a través do campus virtual para todas as actividades, podéndose levar a cabo en modo síncrono ou asíncrono en función do tipo de actividade de que se trate.
Para a segunda oportunidade da convocatoria serán de aplicación os criterios fixados para a primeira oportunidade.
Para os casos de realización fraudulenta de exercicios ou probas será de aplicación o recolleito na Normativa de avaliación do rendemento académico dos estudantes e de revisión de cualificacións.
Luis Jesus Lima Rodriguez
Coordinador/a- Departamento
- Fisioloxía
- Área
- Fisioloxía
- Teléfono
- 881812339
- Correo electrónico
- luis.lima [at] usc.es
- Categoría
- Profesor/a: Titular de Universidade
Maria Del Carmen Garcia Garcia
- Departamento
- Fisioloxía
- Área
- Fisioloxía
- Teléfono
- 881812443
- Categoría
- Profesor/a: Profesor Contratado/a Doutor
Patricia Lado Fernández
- Departamento
- Fisioloxía
- Área
- Fisioloxía
- Correo electrónico
- patricia.lado.fernandez [at] usc.es
- Categoría
- Predoutoral Xunta
| Luns | |||
|---|---|---|---|
| 09:30-10:30 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Odontoloxía-Salón de Actos |
| Martes | |||
| 09:30-10:30 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Odontoloxía-Salón de Actos |
| Mércores | |||
| 09:30-10:30 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Odontoloxía-Salón de Actos |
| Xoves | |||
| 09:30-11:30 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Odontoloxía-Salón de Actos |
| Venres | |||
| 09:30-10:30 | Grupo /CLE_01 | Castelán | Odontoloxía-Salón de Actos |
| 26.05.2021 09:00-11:00 | Grupo /CLE_01 | Odontoloxía-A. Suárez Nuñez |
| 26.05.2021 09:00-11:00 | Grupo /CLE_01 | Odontoloxía-Aula 3 |
| 30.06.2021 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Odontoloxía-A. Suárez Nuñez |
| 30.06.2021 12:00-14:00 | Grupo /CLE_01 | Odontoloxía-Aula 3 |